เทศกาลหยวนเซียว เทศกาลโคมไฟ

เทศกาลหยวนเซียว 元宵节 เป็นเทศกาลส่งท้ายเทศกาลตรุษจีน (เทศกาลตรุษจีนไม่จบแค่วันตรุษจีน)

คำว่า 元 หยวน มีความหมายว่า แรก หมายถึง เดือนแรกของปี คำว่า 宵 เซียว หมายถึง กลางคืน จึงใช้เรียกคืนที่พระจันทร์เต็มดวงครั้งแรกในรอบปี หลังผ่านพ้นวันตรุษจีน นั่นก็คือในวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 1 ตามปฏิทินจันทรคติจีน

ในวันนี้จะมีประเพณีแขวนโคมไฟ ดังนั้น เทศกาลหยวนเซียวจึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า เทศกาลโคมไฟ 灯节 Lantern festival โดยการชมโคมไฟและการกินขนมหยวนเซียวเป็นกิจกรรมสำคัญของเทศกาลหยวนเซียว

ประเพณีการชมโคมไฟ

เล่ากันว่า ในยุคของจักรพรรดิฮั่นหมิงตี้ แห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันตก ซึ่งมีความศรัทธาในศาสนาพุทธ และทรงทราบว่าว่าในวันขึ้น 15 ค่ำของเดือนอ้าย พระสงฆ์จะเข้าไปสักการะพระธาตุและจุดประทีปบูชาเพื่อแสดงความศรัทธา ดังนั้น จึงมีพระราชบัญชาให้วัดและวัง รวมไปถึงประชาชนทำการแขวนโคมไฟ จนเป็นจุดเริ่มต้นของกิจกรรมชมโคมไฟอย่างแพร่หลาย

มาถึงในสมัยราชวงศ์ถัง ประเพณีการชมโคมไฟก็ยิ่งมีการพัฒนามากขึ้น  ภายในพระราชวัง หรือตามท้องถิ่น ทุกหนทุกแห่งล้วนมีการแขวนโคมไฟ ทั้งยังพัฒนาไปเป็นตึกโคมไฟ ต้นไม้โคมไฟ วงล้อโคมไฟ ซึ่งในยุคนี้ ประเพณีการชมโคมไฟมีการจัดอย่างต่อเนื่องกันถึง 3 วัน และเมื่อมาถึงในช่วงสมัยราชวงศ์ชิง ก็มีการเพิ่มการเชิดสิงโต เชิดมังกร แข่งเรือ จนทำให้เทศกาลนี้มีสีสันมากยิ่งขึ้น

ถึงแม้ว่าโคมไฟที่ใช้ในเทศกาลโคมไฟจะมีด้วยกันหลายแบบ แต่โคมไฟประเภทหนึ่ง ซึ่งถือได้ว่าเป็นเอกลักษณ์ชนิดหนึ่งของจีน เรียกว่า โคมม้าวิ่ง 走马灯 โจ๋วหม่าเติ่ง ซึ่งมีมามากกว่าพันปี

ขนมหยวนเซียว 元宵

การกินขนมหยวนเซียวเป็นประเพณีสำคัญอย่างหนึ่งของเทศกาลหยวนเซียว ขนมหยวนเซียวมีลักษณะกลมคล้าย ๆ บัวลอย แต่มีไส้ ทำด้วยแป้งข้าวเหนียว ทางภาคเหนือของจีนเรียกขนมชนิดนี้ว่าหยวนเซียว 元宵 ส่วนภาคใต้เรียก ทังหยวน 汤圆 หรือ ทังถวน 汤团

ปัจจุบัน ขนมหยวนเซียวมีไส้หลายชนิด โดยรสชาติของขนมหยวนเซียวในพื้นที่ต่าง ๆ จะแตกต่างกัน

กิจกรรมในวันหยวนเซียว

การทายปริศนาโคมไฟ เรียกว่า เติงหมี (灯谜)

คือ การที่เจ้าของบ้านมักจะเขียนปริศนาปิดไว้บนโคมไฟที่ประดับไว้หน้าบ้าน เพื่อเชิญชวนให้ผู้คนที่เดินเที่ยวชมโคมไฟได้ลองทาย โดยจะคนจำนวนมากยืนอยู่ใต้โคมไฟนั้น เพื่อครุ่นคิดตอบปริศนาคำทายนั้น โดยมีธรรมเนียมปฏิบัติว่า หากมีผู้สามารถทายปริศนาได้ถูกต้อง เจ้าของบ้านที่แขวนโคมไฟปริศนา ก็จะเชิญผู้นั้น เข้าไปร่วมดื่มน้ำชาภายในบ้าน เพื่อเป็นเกียรติและมอบสิ่งของบางอย่างให้เป็นรางวัล

เทศกาลแห่งคู่รัก

เนื่องจากสตรีในอดีต ส่วนใหญ่จะเก็บตัวอยู่แต่ในเรือนไม่ค่อยออกมาร่วมกิจกรรมนอกบ้าน แต่ในเทศกาลนี้ หญิงสาวทั้งหลาย จะได้ออกมาชมการประดับโคมไฟ เล่นทายปริศนา ทำให้หนุ่มสาวทั้งหลาย มีโอกาสได้มองหาและเลือกคู่ครองในอนาคตของตนได้