เทศกาลไหว้ขนมบัวลอย เทศกาลฤดูหนาวจีน

เทศกาลตังโจ่ย หรือ ตงจื้อ 冬至 เทศกาลที่ 22 ใน 24 ฤดูกาลจีน เรียกวันนี้ว่า วันทักษิณายัน หรือ วันเห-มายัน (winter solstice) โดยในวันนี้โลกจะหันขั้วโลกเหนือออกห่างจากดวงอาทิตย์มากที่สุดและหันขั้วโลกใต้เข้าหาดวงอาทิตย์มากที่สุด ทำให้ในซีกโลกเหนือถือเป็นวันเทศกาลฤดูหนาว โดยจะมีกลางคืนยาวนานที่สุด ส่วนซีกโลกใต้ซึ่งเป็นวันเริ่มต้นฤดูร้อน คือจะมีกลางวันยาวนานที่สุด

โดยวันตงจื้อจะเป็นวันที่พระอาทิตย์โคจรอยู่ทางซีกโลกใต้นานที่สุด โดยเมื่อผ่านพ้นวันนี้ไปแล้ว พระอาทิตย์ก็จะเริ่มโคจรตามปกติสู่ทางด้านทิศเหนือ เวลากลางวันก็จะเริ่มต้นยาวขึ้นตามลำดับ

เมื่อถือตามหลักของปฏิทินจีน วันตงจื้อ จึงไม่มีการตายตัวทุก ๆ ปี แต่จะตรงกับเดือน 11 ตามปฏิทินจีน (เดือนธันวาคม) โดยปกติวันตงจื้อจะตรงกับวันที่ 22 ธันวาคม ของทุกปี แต่ปีใดที่มีอธิกมาส ก็จะตรงกับวันที่ 21 ธันวาคม

ในยุคโบราณ ชาวจีนให้ความสำคัญกับเทศกาลตงจื้อไม่แพ้วันตรุษจีน เพราะถือเป็นเทศกาลปีใหม่ทางดาราศาสตร์ ผู้คนจะปิดร้าน ทำบุญตามวัดหรือไหว้เจ้า มีการเซ่นไหว้เทวดา และบุคคลผู้ล่วงลับไปแล้ว

มีคำกล่าวว่า ตงจื้อคือเทศกาลที่ยิ่งใหญ่ของปี 冬至大如年 โดยในวันตงจื้อจะเป็นวันที่กลางวันสั้นที่สุด และกลางคืนยาวที่สุดในรอบปี ทางขั้วโลกเหนือ ชาวจีนให้ความสำคัญดังเช่นวันเทศกาลปีใหม่ จึงมีการหยุดงาน จุดธูปไหว้เทพเจ้ากันแต่เช้า และมีการรวมตัวกันในครอบครัวเพื่อทานอาหารและเฉลิมฉลองด้วยกัน และมีการทำทังหยวน มารับประทานกันในครอบครัว

เอกลักษณ์ที่สำคัญในเทศกาลนี้ คือ ผู้คนจะปั้นขนมที่มีลักษณะคล้ายขนมบัวลอยของไทย (ออกเสียงสำเนียงแต้จิ๋วว่า อี๊) ซึ่งทำจากแป้งและต้มกับน้ำเชื่อม นำไปไหว้เจ้า เนื่องจากการนำขนมบัวลอยมาไหว้ จึงเรียกเทศกาลนี้อีกอย่างหนึ่งว่าเทศกาลไหว้ขนมบัวลอย ซึ่งถือเป็นหนึ่งในเทศกาลไหว้เจ้าทั้ง 8 ของจีน ในรอบหนึ่งปี

ในภูมิภาคแต่ละที่ของจีน จะมีอาหารเอกลักษณ์ในวันตงจื้อ แตกต่างกันออกไป โดยพื้นที่จีนทางเหนือจะกินเกี๊ยว

ส่วนพื้นที่จีนทางใต้จะกินขนมคล้ายบัวลอย ชนิดที่มีลูกใหญ่ เรียกว่า ถังหยวน 汤圆 Tāngyuán

ส่วนคนไทยเชื้อสายจีน จะนิยมไหว้อี๊ หรือขนมบัวลอยที่มีลักษณะเม็ดเล็ก ใช้สีผสมอาหารให้เป็นสีชมพู หรือสีแดง เพื่อความเป็นมงคล

มีความเชื่อ การกินทังหยวนจึงต้องกินเป็นคู่เพื่อความเป็นมงคล โดยทังหยวนมี 2 สีคือ สีแดงและสีขาว มีคำกล่าวว่า “ถ้าไม่ได้กินทังหยวนทอง (สีแดง) ถังหยวนเงิน (สีขาว) ก็จะไม่แก่เพิ่มอีก 1 ปี 不吃金丸银丸，不长一年 ดังนั้น การกินขนมทังหยวนจึงแฝงความหมายว่า เราจะโตขึ้นอีก 1 ปี โดยสำหรับ คนที่แต่งงานแล้วถ้าในชามเหลือถังหยวน 2 ลูกจะหมายถึง สมปรารถนาทุกประการ แต่ถ้ายังไม่แต่งงานการเหลือถังหยวน 1 ลูก จะหมายถึง ตลอดทั้งปีไม่ว่าจะเรื่องราวใดก็จะสำเร็จลุล่วง

ชาวจีนมีความเชื่อว่า เมื่อรับประทานขนมในเทศกาลตงจื้อ นี้ด้วยกันแล้ว คนในครอบครัวจะรักผูกพันกันยิ่งขึ้นเพราะเมื่อถึงเทศกาลนี้แล้ว ญาติพี่น้องที่จากไปอยู่แต่ละที่ จะหวนคืนกลับบ้านมาอยู่พร้อมหน้ากันอีกครั้ง อีกทั้งยังเชื่อว่าเป็นมงคลเพราะอายุเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งปี

ติดตามเรื่องเล่าจีนได้ที่ ช่อง Chinatalks / Fanpage Chinatalks