เหมยและมู่ตัน ดอกไม้ประจำชาติจีน

ดอกเหมย 梅花 หรือ ดอกพลัม หรือดอกบ๊วย ภาษาอังกฤษเรียกว่า Plum blossom ถือเป็นหนึ่งในดอกไม้ที่มีชื่อเสียงมากที่สุดพันธุ์หนึ่งของประเทศจีน โดยเหมยมีที่มาจากทางใต้ของจีนและมีประวัติการปลูกมากว่า 3,000 ปี

เหมย เป็นดอกไม้ที่มีสัญลักษณ์หมายถึงความเข้มแข็ง อดทน และความอุตสาหะ เนื่องจากเหมยเป็นดอกไม้แรกของปีที่บานในช่วงเดือน 1 ของจีน ซึ่งยังคงเป็นช่วงฤดูหนาว แต่เหมยกลับสามารถบานสะพรั่งได้ แม้อยู่ท่ามกลางหิมะในฤดูหนาว

ดังนั้นเหมยจึงเป็นสัญลักษณ์แห่งความแข็งแกร่ง ความบริสุทธิ์ และความสง่างาม และเป็นแรงบันดาลใจให้กับคนจีนในการต่อสู้ฝ่าฝันกับความยากลำบาก มุ่งมั่น และเผชิญกับอุปสรรคด้วยความเข้มแข็ง

ในประวัติศาสตร์จีน มีกวีและจิตรกรผู้มีชื่อเสียง ได้รับแรงบันดาลใจจากเหมย นำมาสร้างบทกวีและภาพวาดจีนจำนวนมาก ในขณะที่คนจีนโดยทั่วไปก็นิยมนำภาพวาดดอกเหมย มาประดับบ้านในช่วงเทศกาลตรุษจีน

มู่ตัน 牡丹 หรือ โบตั๋น ภาษาอังกฤษเรียกว่า Peony ชาวจีนถือกันว่ามู่ตันเป็นราชาแห่งดอกไม้ 花中之王
ด้วยสีสันและความงดงามในขณะที่มู่ตันเบ่งบานจนทำให้มีผู้เปรียบเทียบมู่ตันกับสตรีว่าเป็นหญิงงามที่เพียบพร้อม มีความสวยสง่า เป็นสัญลักษณ์แห่งความสูงส่ง ความเจริญรุ่งเรือง ความร่ำรวย จนมีการเรียกดอกมู่ตัน อีกอย่างว่า ฟู่กุ้ยฮัว 富贵花 ซึ่งแปลว่าดอกไม้แห่งความมั่งคั่งร่ำรวย

ในสมัยราชวงศ์ถัง มู่ตันถือเป็นดอกไม้ที่ปลูกมากในอุทยานหลวง ในอดีตกว่าพันปี ได้มีกวีและจิตรกรจำนวนมากที่ได้รับแรงบันดาลใจจากมู่ตันในการสร้างบทกวีและภาพวาดจีน โดยเฉพาะอย่างยิ่งมีการกล่าวถึงความงามของมู่ตันไว้ 3 ประการ คือ ความงามของกลิ่น สี และการสัมผัส

มีตำนานเล่าว่า เมื่อครั้งที่พระนางบูเช็คเทียน ตั้งตนเป็นฮ่องเต้หญิงองค์แรกในประวัติศาสตร์จีน รวมถึงได้มีการประกาศเปลี่ยนราชวงศ์ถังเป็นราชวงศ์โจว พระนางได้มีบัญชาให้ดอกไม้ทั่วทั้งอุทยานเบ่งบานในวันหนึ่งที่หิมะโปรยปราย ในตอนนั้นเหล่าดอกไม้ทั้งหลายต่างพากันเบ่งบาน มีเพียงแต่ดอกมู่ตันเท่านั้นที่ไม่บาน ทำให้พระนางบูเช็คเทียนพิโรธ จึงสั่งให้ขนย้ายดอกมู่ตัน ออกจากเมืองหลวงฉางอัน ออกไปอยู่ที่เมืองลั่วหยาง ดังนั้นมู่ตัน จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า ดอกลั่วหยาง 洛阳花

ดังนั้นตั้งแต่ศตวรรษที่ 10 จวบจนมาถึงปัจจุบัน มู่ตัน จึงถือเป็นดอกไม้ประจำเมืองลั่วหยาง และในเดือนเมษายนของทุกปี ในเมืองลั่วหยางยังได้มีการจัดเทศกาลดอกมู่ตัน 洛阳牡丹节 ขึ้นเป็นประจำทุกปี

ดอกเหมย หรือ มู่ตัน ดอกไม้ประจำชาติจีน ?!?

มีการกล่าวเปรียบเทียบว่า ดอกเหมย เปรียบเสมือนความเข้มแข็งอดทนของชาวจีน ที่เบ่งบานแม้ท่ามกลางฤดูหนาว เหมยมีทั้งดอกอันงดงาม และมีผล (บ๊วย) อันทรงคุณค่า สร้างคุณประโยชน์ทั้งในรูปและรสสัมผัส เหมยเมื่อบานไม่งามฉูดฉาด โดดเด่น อันเป็นสัญลักษณ์แห่งความไม่โอ้อวด รู้จักอ่อนน้อมถ่อมตน ซึ่งเป็นนิสัยในอุดมคติของชาวจีน

ในขณะที่มู่ตัน แม้งามสง่า แต่เป็นไม้ดอก ไม่มีผล อีกทั้งในยามที่เบ่งบาน ก็โดดเด่น งามสง่า จนขัดนิสัยความอ่อนน้อมถ่อมตนของชาวจีน ดังนั้นดอกไม้ประจำชาติจีนจึงควรเป็นเหมย ซึ่งงามแบบเรียบง่ายและทรงคุณค่า

สาธารณรัฐจีน ไต้หวัน ได้มีการกำหนดให้ดอกเหมยถือเป็นดอกไม้ประจำชาติ ในขณะที่ ในสมัยราชวงศ์ชิง ได้มีการประกาศให้มู่ตัน เป็นดอกไม้สัญลักษณ์ของประเทศ แต่ต่อมาเมื่อประเทศจีนได้มีการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นสาธารณรัฐประชาชนจีน รัฐบาลจีนก็ไม่ได้มีการกำหนดให้มีดอกไม้ประจำชาติไว้แต่อย่างใด

ทั้งนี้ ได้มีนักวิชาการบางท่านได้ให้ข้อเสนอแนะว่า ควรกำหนดให้ทั้งดอกเหมย และมู่ตัน เป็นดอกไม้ประจำชาติทั้ง 2 ชนิด