ข้าวผัดหยางโจว 扬州炒饭 มีที่มาจากเมืองหยางโจว มณฑลเจียงซู ทางตะวันออกของจีน เป็นเมนูแนะนำตามร้านอาหารจีนทั่วโลก ซึ่งส่วนประกอบของข้าว เนื้อสัตว์ และผัก
เมืองหยางโจวตั้งอยู่ริมฝั่งทางเหนือของแม่น้ำแยงซีเกียง เป็นจุดเชื่อมคลองขนส่งจิงหัง 京杭大运河 กับแม่น้ำแยงซีเกียง เป็นเมืองโบราณที่มีประวัติยาวนานกว่าสองพันปี ในอดีตเมืองหยางโจวเคยเป็นหนึ่งในเมืองพาณิชย์ที่เจริญรุ่งเรืองที่สุดของจีน
ทั้งนี้ จักรพรรดิสุยหยางตี้ของราชวงศ์สุยตรัสสั่งให้ขุดคลองจิงหันขึ้นแล้ว เมืองหยางโจงก็กลายเป็นศูนย์กลางการคมนาคมทั้งทางบกและทางน้ำ จักรพรรดิสุยหยางตี้เคยเสด็จมาทอดพระเนตรดอกไม้ที่นี่ถึงสามครั้ง และภายหลังสวรรคต พระศพของจักรพรรดิสุยหยางตี้ก็ฝังที่เืมืองหยาวโจว ขณะเดียวกัน ยังมีกวีหลายคนได้เดินทางมายลโฉมหยางโจวและได้เขียนบทกวีขึ้นมากมายเพื่อชื่นชมความสวยงามของเมืองหยางโจว
ที่มาของข้าวผัดหยางโจว เล่ากันว่า มีอยู่ครั้งหนึ่งที่จักรพรรดิเฉียนหลงปลอมพระองค์เป็นสามัญชน เสด็จเที่ยวเมืองหยางโจว และมายังทะเลสาบโส่วซีหูซึ่งตั้งอยู่ที่แถบชานเมือง ทะเลสาบโส้วซีหูแคบและคดโค้ง จักรพรรดิเฉียนหลงเสด็จตามชายฝั่งทะเลสาบ และทรงชื่นชมทิวทัศน์อันสวยงามอย่างเพลิดเพลิน จนลืมเสวยอาหารเที่ยง
เมื่อถึงเวลาบ่าย จึงทรงรู้สึกหิว เมื่อพบกระท่อมหลังหนึ่ง จักรพรรดิเฉียงหลงจึงเสด็จเข้าไปและทรงตรัสขอให้ครอบครัวนี้ทำอาหารให้เสวย
แม้ว่าเจ้าของบ้านเป็นผู้มีน้ำใจ แต่ก็ลำบากใจที่ไม่มีอะไรต้อนรับแขก มีเพียงข้าวนึ่งที่เหลือเท่านั้น พลันได้ยินเสียงไก่ร้องจากรัง แม่ไก่ออกไข่ เจ้าของบ้านจึงคิดวิธีขึ้นมาได้ว่า นำไข่สองฟองนั้นมาผัดกับข้างนึ่งที่เหลือ และเชิญเสวย ปรากฎว่าจักรพรรดิเฉียนหลงทรงโปรดมาก และตรัสถามถึงชื่ออาหาร เจ้าของบ้านจึงตอบว่า ชื่อข้าวผัดหยางโจว
นับแต่นั้น ข้าวผัดหยางโจวจึงเริ่มมีชื่อเสียงขึ้นมา และมีการพัฒนาวิธีทำจนมาถึงปัจจุบัน แต่ปัจจุบันนี้ไม่ได้ใช้ไข่ผัดกับข้าวนึ่ง แต่ยังมีการใส่กุ้ง หมู ผัก เพิ่มรสชาติอีกด้วย
